«Ջեյմս Ուեբ» Տիեզերական
Աստղադիտակը Բացահայտում Է Տիեզերքի Գաղտնիքները
«Ջեյմս Ուեբ» տիեզերական աստղադիտակը (JWST) արձակվել է 2021 թվականի դեկտեմբերի 25-ին: Այն փոխարինում է «Հաբլ» (Hubble) տիեզերական աստղադիտակին, որը արձակվել է 1990 թվականին: Աստղադիտակը անվանվել է Ջեյմս Է. Ուեբի պատվին, ով եղել է ՆԱՍԱ-ի տնօրենը և ստեղծել «Ապոլլոն» ծրագիրը, որը տիեզերագնացներ է ուղարկել Լուսին: Այն ունի 6,5 մետր (21 ֆուտ) լայնությամբ հիմնական հայելի, որը մակերեսով 6 անգամ ավելի մեծ է, քան «Հաբլ» աստղադիտակը: Այն այնքան մեծ է, որ բաղկացած է 18 մասերից, որոնք արձակման ժամանակ ծալվում են, որպեսզի կարողանան տեղավորվել հրթիռի մեջ։ Այն ինֆրակարմիր աստղադիտակ է, բայց աշխատում է նաև տեսանելի լույսի կարմիր հատվածում։ Աստղադիտակը պատված է ոսկով, քանի որ ոսկին շատ լավ է արտացոլում ինֆրակարմիր ճառագայթումը: Ինֆրակարմիր տեսողությունը կարող է օգտագործվել ջերմային ճառագայթումը դիտելու համար, ուստի աստղադիտակը պետք է հնարավորին չափ սառը լինի: Այն պաշտպանված է թենիսի խաղադաշտի մեծությամբ արևապաշտպան հովարով, որ պահպանի սառնությունը և մթությունը:
Գլխավոր հայելու հավաքումը՝ առջևից ամրացված հիմնական հայելիներով, նոյեմբեր 2016թ․ (լուսանկարը ՝ ՆԱՍԱ-ի):
Աստղադիտակը գտնվում է Երկրից բավական հեռու ուղեծրում, որպեսզի խուսափի Երկրի և Լուսնի ջերմային ճառագայթումից: Այս կոնկրետ ուղեծիրը գտնվում է Լուսնի սահմաններից դուրս՝ Արեգակ-Երկիր համակարգի Լագրանժի երկրորդ կետում՝ կայուն ձգողականության վայրում։ Այս ուղեծիրը գտնվում է Երկրից 1,500,000 կիլոմետր հեռավորության վրա, ինչը մոտ չորս անգամ ավելի հեռու է, քան Լուսինը: Սա նրան պահում է Երկրի ստվերում ժամանակի մեծ մասում։ Այն իրականում պտտվում է ոչ թե Երկրի շուրջը, այլ Արեգակի շուրջ՝ նույն արագությամբ, ինչ Երկիրը:
ՆԱՍԱ-ի «Ջեյմս Ուեբը» ներկայացնում է տիեզերքի ամենախոր ինֆրակարմիր լուսանկարը (լուսանկարը ՝ ՆԱՍԱ-ի):
ՆԱՍԱ-ն հրապարակել է առաջին պատկերը 2022 թվականի հուլիսի 11-ին – Տիեզերքի ամենահին և ամենաբարձրորակ պատկերը։ «Ջեյմս Ուեբ» տիեզերական աստղադիտակը իր առաջին բարձրորակ նկարները հուլիսին հրապարակելուց հետո շարունակում է ուղարկել նոր լուսանկարներ, որոնք պատկերում են տիեզերքի աննախադեպ տեսարաններ: Ակնկալվում է, որ աստղադիտակը լույս կսփռի մոլորակների, աստղերի և գալակտիկաների կյանքի ցիկլերի վրա և կբացահայտի տիեզերքի առեղծվածները: Այն ունի բավականաչափ վառելիք առաջիկա 20 տարում աշխատելու համար և կփոխի մարդկանց պատկերացումները տիեզերքի մասին:
Օրիոնի միգամածության ներքին շրջանը, որը երևում է «Ջեյմս Ուեբ» տիեզերական աստղադիտակով: Պատկերը բացահայտում է մանրամասներ այն մասին, թե ինչպես են ձևավորվում աստղերն ու մոլորակային համակարգերը (լուսանկարը ՝ ՆԱՍԱ-ի):
Հետաքրքիր փաստեր Ջեյմս Ուեբ տիեզերական աստղադիտակի մասին
- Աստղադիտակը իրականում ավելի թեթև է, քան իր նախորդը՝ «Հաբլ» տիեզերական աստղադիտակը: Նրա զանգվածը կազմում է մոտ 6500 կգ, իսկ «Հաբլինը»՝ մոտ 11100 կգ։
- Աստղադիտակը առնվազն 100 անգամ ավելի հզոր է, քան «Հաբլ» աստղադիտակը: Այն կարող է տեսնել մեկ պեննին 24 մղոն հեռավորության վրա:
ՆԱՍԱ-ն հրապարակել է «Մորմ» միգամածության խճանկարային պատկերը: Պատկերը, որն ընդգրկում է 340 լուսատարի, ցույց է տալիս տասնյակ հազարավոր երիտասարդ աստղեր, որոնք նախկինում ծածկված էին տիեզերական փոշով (լուսանկարը ՝ ՆԱՍԱ-ի):
Հետաքրքիր փաստեր Ջեյմս Ուեբ տիեզերական աստղադիտակի մասին
- «Ջեյմս Ուեբ» տիեզերական աստղադիտակի հայելիներում ոսկու ընդհանուր քանակը կազմում է ընդամենը 48 գրամ։ Ոսկու շերտի հաստությունը կազմում է ոսկու ընդամենը 1000 ատոմ։
- Աստղադիտակի մի կողմն ավելի տաք է, քան Մահվան հովտում, իսկ մյուս կողմն ավելի սառն է, քան Անտարկտիդայում:
«Ուրվական» գալակտիկայի նոր պատկերը, որը գտնվում է Երկրից 32 միլիոն լուսային տարի հեռավորության վրա, միավորում է «Ջեյմս Ուեբ» և «Հաբլ» տիեզերական աստղադիտակների տվյալները (լուսանկարը ՝ ՆԱՍԱ-ի):
- Աստղադիտակի կողմնային մասը պասսիվորեն սառչում է մինչև 50 Կ-ից ոչ բարձր ջերմաստիճանը. բավականաչափ սառը, որպեսզի ազոտը հեղուկանա:
- «Ջեյմս Ուեբը» կկարողանա էկզոմոլորակներում ջուր հայտնաբերել:
- «Ջեյմս Ուեբը» կհայտնաբերի տիեզերքում ստեղծված լույսի առաջին աղբյուրը։
«Ուեբի» լանդշաֆտային լուսանկարը, որը կոչվում է «Տիեզերական ժայռեր», իրականում հանդիսանում է մոտակա աստղաստեղծ շրջանի եզրը, որը կոչվում է NGC 3324 «Կարինա» միգամածությունում: Աստղադիտակի ինֆրակարմիր տեսարանը բացահայտում է աստղերի ծնունդների նախկինում անտեսանելի տարածքները (լուսանկարը ՝ ՆԱՍԱ-ի):
- «Ջեյմս Ուեբը» կկարողանա տեսնել անմիջապես փոշու հսկայական ամպերի միջով, որոնք անթափանց են տեսանելի լույսի աստղադիտարանների համար, ինչպիսին է «Հաբլը»:
- «Ջեյմս Ուեբ» աստղադիտակը կօգնի աստղագետներին ոչ միայն ավելի հեռուն նայել՝ դեպի տիեզերք, այլև մեզ կտանի դեպի անցյալ:
- Ի տարբերություն «Հաբլի»՝ «Ջեյմս Ուեբը» իր առաքելության ընթացքում չի սպասարկվելու: Երբ նա սպառի վառելիքը, նրա ճակատագիրը կլինի մշտապես մնալ Արեգակի շուրջ՝ «գերեզմանային ուղեծրում»:
«Ստեֆանի Կվինտետի» հինգ գալակտիկաները կարելի է տեսնել այստեղ նոր լույսի ներքո: Գալակտիկաները կարծես պարում են միմյանց հետ՝ ընդգծելով, թե այդ փոխազդեցությունները ինչպես կարող են կառավարել գալակտիկական էվոլյուցիան (լուսանկարը ՝ ՆԱՍԱ-ի):